Yükselen Global

Temizlik Görevlisi, kendi başına ve belli bir süre içerisinde, sorumlu olduğu alanlarda hijyenik kurallara uygun olarak toz alma, leke çıkarma, süpürme, paspaslama, parlatma, yıkama, cilalama, ovma, kazıma vb. temizlik ve bakım işlemlerini yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.

 ÖNSÖZ

Ülkemizde son yıllarda yapılan bütün çalışmalarda Türk ekonomisinin uluslararası rekabet gücünün artırılması ve başta Gümrük Birliği olmak üzere Avrupa Birliği ile bütünleşme süreci hedeflenmiştir. 1990’lı yıllarda yaşanan hızlı küreselleşme süreci, giderek artan teknolojik yenilikler ve uluslararası pazarlardan pay kapma yarışları, ülkelerin insan kaynaklarını geliştirmeye yönelmesine neden olmuştur. Çalışanların iş değiştirme ve iş bulma yeteneğiyle doğrudan ilgili olarak işgücü hareketliliğinin artırılması, işgücü piyasasının şeffaflaştırılması ve verimliliğin artırılması istihdamla ilgili her türlü girişimde öne çıkmaktadır. Çalışma yaşamının istediği ve ihtiyaç duyduğu insanların niteliklerinin tanımlanmasında, iş yaşamınca geliştirilen ve benimsenen meslek standardları büyük önem taşımaktadır. Bu standardlara uygun insan yetiştirilmesi ve istihdamı ise ancak meslek standardları hazırlandıktan sonra gerçekleştirilebilecektir.

Ülkemizde meslek standardları ve belgelendirmeye ilişkin en geniş kapsamlı girişim, “İstihdam ve Eğitim Projesi” kapsamında, Devlet, işçi ve işveren kesimini temsil eden kuruluşların oluşturduğu Meslek Standardları Komisyonu (MSK) tarafından yürütülmektedir. Bu komisyonda: Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) ile gözlemci üye olarak Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı (MEKSA) temsilcileri bulunmaktadır. Teknik çalışmalar MSK’nun kararları doğrultusunda, uygulama birimi olan Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi (ATHB) tarafından, Almanya’da faaliyet gösteren Federal Mesleki Eğitim Kurumu (BIBB)’nun teknik yardımları ile yürütülmektedir.

Elinizdeki bu standard, ülkemizde istihdam ve eğitim arasında sağlam köprüler kurmak, istihdamı geliştirmek amacıyla oluşturulan “İstihdam ve Eğitim Projesi”nin sekiz bölümünden biri olan Meslek Standardları ve Belgelendirme Sistemi bölümü çalışmaları çerçevesinde hazırlanmıştır. Sözkonusu standard, Temizlik Görevliliği meslek dalında 2. seviyede çalışan bir kişinin yapması gereken görev ve işlemler ile sahip olması gereken genel bilgi ve becerileri göstermektedir. Bu alanda bizzat faaliyet gösteren kişilerden oluşan bir çalışma grubu tarafından, iki gün süren teknik çalışma sonunda oluşturulmuştur. Sözkonusu grubu oluşturan kişiler, ülkemizde faaliyet gösteren değişik büyüklükteki (küçük-orta-büyük) işletmelerden MSK/ATHB kanalıyla davet edilerek bir araya getirilmiştir. Bu standard daha sonra MSK tarafından önerilen ilgili kuruluşlara gönderilmiş ve görüşleri alınmıştır. Meslek Standardları ve Belgelendirme çalışmalarımıza teknik elemanlarını göndermek suretiyle destek veren işletmelere ve değerli bilgilerini bizlerle paylaşan ve elinizdeki bu standardı hazırlamamıza yardım eden; Sayın Avni ATAK (MİS BAK), Sayın Özgül DEMİR (Turizm Bakanlığı OTEIEM), Sayın Aydın KIYAK (Service Group A.T.), Sayın Fatoş ÖZALPAY (OTED), Sayın Esma AYDINLATAN (Paksil), Sayın Eflatun MUTLU (Artem Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti.), ve ayrıca, hazırlanan meslek standardına değerli görüşleri ile katkıda bulunan başta MSK üyesi kuruluşlar ve alt teşkilatları olmak üzere, ilgili tüm kuruluşlara teşekkür ediyoruz.

Meslek Standardı geliştirme çalışmalarımızı daha sonra sınav ve belgelendirme sistemi oluşturma faaliyetleri izleyecektir. Ülkemizde istihdamın geliştirilmesine önemli katkılar yapacağına inandığımız bu çalışmanın, bu yolda yapılacak başka çalışmalara ışık tutmasını, yeni girişimlere vesile olmasını diliyoruz.

Mustafa DEMİREZEN

Meslek Standardları Komisyonu Başkanı

DPT, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü

Telif hakkı, Meslek Standardları Komisyonu (MSK)’na aittir. Bütün hakları saklıdır. Ankara, Türkiye 1999.

I. MESLEK STANDARDI

F Meslek Standardı Nedir?

Meslek Standardı, bir mesleğin gereklerinin kabul edilebilir standardlarda yerine getirilebilmesi için ihtiyaç duyulan asgari bilgi, beceri, tutum ve davranışları gösteren normlardır. Meslek standardları ayrıca, başta çalışanlar, eğitimciler ve işverenler olmak üzere, ilgili bütün kesimlere, bir mesleğin başarı ile yürütülebilmesi için gerekli olan nitelikler ve o meslekte yeterlilik belgesi alabilmek için yapılacak sınavlarda aranacak ölçme ve değerlendirme kriterleri hakkında fikir vermektedir.

Bir Meslek Standardı genel olarak aşağıdaki hususları içermektedir:

• standardın hazırlandığı seviye için yaygın olarak kullanılan mesleki unvan ve tanım,
• bir mesleğin gereklerini uygun olarak yerine getirmek için kişinin yapması gereken görev ve işlemler,
• genel olarak kullanılan araç-gereç ve ekipmanlar,
• bir mesleğin gereklerini uygun şekilde yerine getirebilmek için kişinin sahip olması gereken genel bilgi ve beceriler ile tutum ve davranışlar,
• mesleğin uzmanlık dalları ile birlikte mevcut durumu ve gelecekte göstereceği eğilimler.

F Meslek Standardına Neden İhtiyaç Duyuluyor?

Meslek Standardı hazırlanmasının başlıca amaçları:

• işgücü piyasasında, belirli bir meslekte istihdam edilebilmek için işgücünde aranan mesleki yeterlilikleri ortaya koymak,

• işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu mesleki yeterlilikleri ortaya koyarak, eğitim programcılarına müfredat hazırlamada yardımcı olmak,

• kişilerin, sözkonusu mesleki yeterliliklerle donatılmasına yönelik olarak sunulan mesleki eğitim, meslek değiştirme, mesleki ilerleme vb. eğitim hizmetlerine destek vermek,

• eğitim ile işyaşamı arasında sağlam köprüler kurularak, işyaşamının eğitime ilgi, katılım ve katkısını artırmak,

• iş değiştirme ve işe yerleştirme faaliyetlerine yardımcı olmak,

• Türk ekonomisinin uluslararası rekabet gücünün, nitelikli işgücü ile desteklenmesine yardımcı olmak,
• uluslararası normlara uygun, saygın ve güvenilir bir sınav ve belgelendirme sisteminin kurulmasına yardımcı olmak,

• bütün kesimlerce kabul gören mesleki yeterlilik belgelerine sahip işgücünün sayı ve oranını artırmak,
• mesleki yeterlilik belgelerine sahip işgücü istihdamının yaygınlaştırılmasıyla tüketiciye daha kaliteli mal ve hizmet sunulmasına destek vermek,
• mesleki yeterlilik belgesi sahibi nitelikli işgücü hareketliliğini artırmak, ve
• uzun vadede işsizliğin azaltılmasına ve istihdamın geliştirilmesine katkıda bulunmaktır.

F Meslek Standardı Nasıl Hazırlanıyor ?

Meslek Standardları, MSK’nun uygulama birimi olan ATHB (Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi) tarafından çalışma yaşamını temsil eden çeşitli büyüklükteki (küçük, orta, büyük) işyerlerinden gelen ve bizzat alanda çalışan meslek uzmanları ile sıkı bir işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Hazırlanan meslek standardı daha sonra, MSK tarafından önerilen ilgili kuruluşlara gönderilmekte ve görüşleri alınmaktadır. MSK tarafından onaylandıktan sonra ise ilgili tüm tarafların kullanımına sunulmaktadır. Meslek Standardları hazırlanırken, bir yandan Türk işgücü piyasasının ve ekonomisinin gereklilikleri yansıtılmaya çalışılmakta, öte yandan uluslararası gelişmelerin de gözden uzak tutulmamasına çaba gösterilmektedir. Standard hazırlama çalışmalarında, gerek ülke içi gerekse uluslararası alanda yapılmış çalışmalardan, kaydedilmiş gelişmelerden yararlanılmaktadır. Elinizdeki standardın VII’nci ve VIII’nci bölümlerinde uluslararası meslek sistemleri ile karşılaştırma yapılmıştır.

• Meslek Standardları genel olarak üç ayrı seviye (1, 2, 3) gözönüne

alınarak hazırlanmaktadır

Seviye 1: Bu seviyede çalışan kişi, mesleğin gerektirdiği rutin ve basit görev ve işlemleri yapabilir.

Seviye 2: Bu seviyede çalışan kişi, geniş veya dar bir meslek alanında, o mesleğin gerektirdiği bir kısmı rutin olmayan ve kompleks nitelikli görev ve işlemleri yapabilir. Bu görev ve işlemleri yerine getirirken bireysel sorumluluk alabilir ya da başkaları ile işbirliği içinde çalışabilir.

Seviye 3: Bu seviyede çalışan kişi, geniş veya dar bir meslek alanında, o mesleğin gerektirdiği çoğunlukla rutin olmayan ve kompleks nitelikli görev ve işlemleri değişik koşullarda yapabilir. Bu görev ve işlemleri yerine getirirken önemli ölçüde sorumluluk alabilir ve kendi başına karar verebilir. Çoğunlukla yanında çalışanları yönlendirir ve denetler.

Elinizdeki meslek standardı 2. seviyedeki bir Temizlik Görevlisi için hazırlanmıştır.

II. UNVAN VE TANIMI

Unvan: Temizlik Görevlisi (Seviye 2)

Tanım: Temizlik Görevlisi, kendi başına ve belli bir süre içerisinde, sorumlu olduğu alanlarda hijyenik kurallara uygun olarak toz alma, leke çıkarma, süpürme, paspaslama, parlatma, yıkama, cilalama, ovma, kazıma vb. temizlik ve bakım işlemlerini yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.

III. TEMİZLİK GÖREVLİSİ'NİN YAPTIĞI GÖREV VE İŞLEMLER

Temizlik Görevlisi, işletmenin genel çalışma prensipleri doğrultusunda, araç, gereç ve ekipmanları etkin bir şekilde kullanarak, işçi sağlığı, iş güvenliği ve çevre koruma düzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ve kalite gerekliliklerine uygun olarak, aşağıdaki görev ve işlemleri yerine getirir.

Aşağıda 4. 5. ve 6. bölümlerde yer alan listeler mesleğin geneli ile ilgili olup, mesleğin daha iyi anlaşılması için standarda dahil edilmiştir. Sözkonusu listeler alfabetik olarak hazırlanmış olup, bir işyerinden diğerine değişebilmektedir.

4. GENEL OLARAK KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMANLAR

Araçlar, Makine ve Ekipmanlar

1. Ara kabloları (uzatma kabloları)

2. Biberon fırçası

3. Buhar makinesi

4. Cam kazıma jileti

5. Cam silme aparatları

6. Cam silme peluşu

7. Cam silme teleskobu

8. Cila pedi

9. Çift kollu döner pres (paspas arabası)

10. Çizme

11. Çöp toplama arabası

12. Dış alan fırçası

13. Dış cephe asansörü

14. Diş fırçası

15. Eğimli boru fırçaları

16. El fırçası

17. El tipi ovma pedleri

18. Eldiven

19. Faraş

20. Halı kurutma makinesi

21. Halı yıkama makinesi

22. Hidrolik yükseltme asansörü

23. İç alan fırçası

24. Islak paspas aparatları

25. Islak paspaslar

26. Islak vakum makinesi

27. Islak/kuru vakum makinesi

28. Köpüklü halı yıkama makinesi

29. Koruma örtüleri (bezleri)

30. Koruyucu elbiseler

31. Kuru paspas aparatları

32. Kuru paspaslar

33. Kuru vakum makinesi

34. Lavabo fırçası

35. Leke çıkarma bezleri

36. Maske

37. Merdiven

38. Motorlu yol süpürme makinesi

39. Motorsuz yol süpürme makinesi

40. Nemli paspas aparatları

41. Nemli paspaslar

42. Normal devirli cila makinesi

43. Pamuklu temizlik bezleri (renk kodlamalarına uygun)

44. Parlatma pedi

45. Sentetik temizlik bezleri (renk kodlamalarına uygun)

46. Spatulalar

47. Sprey aparatları

48. Sprey şişeleri

49. Su çekeceği

50. Süpürge

51. Tazyikli su makinesi

52. Temizlik arabası

53. Temizlik kovaları (renk kodlamalarına uygun)

54. Temizlik otomatı

55. Tırnak fırçası

56. Tuvalet fırçası

57. Yer kazıma jileti

58. Yıkama pedi

59. Yüksek devirli cila makinesi

Gereçler (Malzemeler)

1. Ahşap parlatıcılar

2. Cam temizleyici ürünler

3. Cila bakım ve temizlik maddeleri

4. Çöp torbaları

5. Dezenfektanlar/antiseptikler

6. Dezenfektanlı tuvalet temizleyiciler

7. Genel temizlik ürünleri

8. Hava şartlandırıcı

9. Kir ve cila sökücüler

10. Kir ve yağ sökücüler

11. Kişisel hijyen ve bakım ürünleri

12. Koku gidericiler

13. Köpük kesiciler

14. Köpüklü tekstil temizleme maddeleri

15. Köpüksüz tekstil yıkama maddeleri

16. Kristalize cilalar

17. Leke çıkarıcılar

18. Metal parlatıcılar

19. Metal temizleyiciler

20. Ovma ürünleri

21. Pas sökücüler

22. Polimer bazlı cilalar

23. Wax bazlı cilalar

V. GENEL BİLGİ VE BECERİLER

1.Araç, gereç ve ekipman bilgisi

2.Çevre koruma bilgisi

3.Dinleme yeteneği

4.Ekip içinde çalışma yeteneği

5.El becerisi

6.Ergonomi bilgisi - ağırlık kaldırma bilgisi (eğilme, uzanma, ağırlık kaldırma)

7.Estetik bakış

8.Eşya ve yüzey özellikleri bilgisi

9.Görsel yetenek

10.Hijyen bilgisi

11.İletişim yeteneği

12.İlkyardım bilgisi

13.İnsan psikolojisi bilgisi

14.İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri bilgisi

15.İşyeri çalışma prosedürleri bilgisi

16.Malzeme bilgisi

17.Mesleki kimya bilgisi

18.Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi

19.Mesleki terim bilgisi

20.Mesleki yöntem ve teknikler bilgisi

21.Öğrenme yeteneği

22.Yüzey ve eşya özellikleri bilgisi

VI. GENEL TUTUM VE DAVRANIŞLAR ⁽¹⁾

1.Çalışkan olmak

2.Çevre korumaya karşı duyarlı olmak

3.Detaylara özen göstermek

4.Dikkatli olmak

5.Dürüst olmak

6.Enerjik olmak

7.İnsan ilişkilerine özen göstermek

8.İş disiplinine sahip olmak

9.İş güvenliğine dikkat etmek

10.İşyerine ait araç, gereç ve ekipmanların kullanımına özen göstermek

11.Kaliteye dikkat etmek

12.Meslek ahlakına sahip olmak

13.Planlı ve organize olmak

14.Sabırlı olmak

15.Sır saklamak

16.Sorumluluk sahibi olmak

17.Temiz olmaya özen göstermek

18.Titiz olmak

19.Yeniliklere açık olmak

20.Zamanı iyi kullanmak

VII. ULUSLARARASI STANDARD MESLEK SINIFLANDIRMA SİSTEMİ (ISCO-88) İLE KARŞILAŞTIRMA

Elinizdeki "Temizlik Görevlisi Meslek Standardı" ISCO-88 sınıflandırma sisteminde "Büro, Otel ve Diğer İşyerlerinde Çalışan Temizlikçiler ve Yardımcılar" ünite grubunda (Ana Grup 9, Alt-Ana Grup 91, Alt Grup 913 ve Ünite Grubu 9132) yer almaktadır

VIII. AVRUPA BİRLİĞİ’NCE ORTAK KABUL GÖREN MESLEK PROFİLLERİ İLE KARŞILAŞTIRMA

Avrupa Birliği’nce ortak kabul gören meslek profilleri, kısa adı CEDEFOP olan Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi tarafından hazırlanmaktadır. Ancak, temizlik görevliliği mesleği için hazırlanmış bir profil mevcut olmadığından karşılaştırma yapılamamıştır.

IX. MESLEĞİN BUGÜNKÜ DURUMU VE GELECEKTEKİ EĞİLİMLER

IX.I. Türk İşgücü Piyasasında

Türkiye’de; bugünkü anlamda temizlik görevlisi mesleği 1980'li yıllardan itibaren gelişmeye başlamış ve yaygınlaşmıştır. Günümüzde istihdama açık olan mesleğin gelişmesinde ve yaygınlaşmasında otel, iş merkezi vb. kuruluşların talebi, teknolojik gelişmeler ve rekabet ortamı etkili olmuştur. Ancak meslek elemanlarının çalıştığı temizlik şirketleri, bu gelişmeyi teknolojik anlamda yaşarken insan kaynağına gerekli yatırımı yapmada aynı duyarlılığı gösterememişlerdir. Rekabet, genellikle fiyat kırma olarak değerlendirilmiş ve bu yaklaşımın doğal bir sonucu olarak meslekte hizmet kalitesi de yükseltilememiştir. Yanlış ücret politikalarının uygulanması, eğitim hizmetlerinin olmayışı ya da eksik oluşu nedeni ile piyasadaki temizlik görevlileri vasıflı çalışanlar niteliğine kavuşamamışlardır. Bu durum temizlik şirketlerinde çalışan yöneticiler için de büyük ölçüde geçerlidir.

Sözkonusu meslek dalında geleceğe yönelik olarak eğitim ihtiyacı vardır. Bir çok temizlik firmasında eğitim çalışmaları başlamış ve devam etmektedir.Günümüzde temizlik görevlilerinin eğitimi, genellikle çalıştıkları kuruluş içinde işbaşında eğitim şeklinde verilmektedir. Ancak yaygın olmamakla birlikte bazı firmalar meslek elemanlarının eğitiminde uzman eğitimcilerden de yararlanmaktadırlar.

Bu meslek, bir çok sebepten dolayı gerek toplum gerekse mesleğin çalışanları tarafından sürekli yapılabilecek bir meslek olarak değerlendirilmemektedir. Ülkemizde yeni ve gelişmekte olan temizlik işleri sektöründe genellikle genç elemanlar çalışmaktadırlar. Düşük ücret ödenmesi nedeniyle genç temizlik görevlileri işlerine sürekli olarak yapabilecekleri bir meslek olarak bakmamakta; dolayısıyla eleman değişim oranı artmakta, bunun sonucu olarak meslekte hizmet kalitesi düşmektedir.

Temizlik görevlileri normal çalışma saatleri dışında, çalışılan yerlere göre vardiyalı çalışma düzeniyle de çalışabilmektedirler. Temizlik görevlilerine ödenen ücretler çalışılan iş yerine ve ücret politikasına göre değişmektedir. Ancak genelde temizlik görevlileri düşük ücret almaktadırlar.

Temizlik görevlilerinin en yoğun ve ağır şartlarda çalıştığı yerler hastaneler, alışveriş merkezleri, iş merkezleri ve ofislerdir. Bu meslek dalının gelecekte, daha fazla beceri gerektiren cam temizliği, halı bakımı ve temizliği ile cila alanlarında ihtisaslaşması beklenmektedir. Bütün bunlarla birlikte sürekli olarak talep edilecek bir özelliğe sahip olan meslek alanı toplum içinde gittikçe benimsenmekte ve gelecekte de meslek alanında hızlı bir gelişme beklenmektedir.

IX.II. Avrupa Birliği’nde

Standardın VIII. bölümünde belirtildiği üzere temizlik görevliliği mesleği için CEDEFOP tarafından hazırlanmış bir meslek profili bulunmadığından, mesleğin içinde yer aldığı sektöre ilişkin bilgiye rastlanmamıştır.

X. MSK YETERLİLİK BELGESİ NASIL ALINIR?

MSK tarafından onaylanmış bir MSK Yeterlilik Belgesi almak isteyen adaylar, yetkisi MSK’ca onaylanmış bir kurumun yapacağı yeterlilik sınavını başarıyla geçmek zorunda olacaktır.

Sınav ve belgelendirme sistemine ilişkin düzenlemeler önümüzdeki dönemde MSK tarafından belirlenecektir.

(1) Meslek Analiz Çalışması sırasında, alan uzmanları tarafından genel tutum ve davranışlar sıralanmıştır. Ancak, bu hususlar sınav ve değerlendirmede esas alınmayacaktır